Rok akademicki 2022/23

„Zatrzymani w czasie”, ale i natura martwa …
Zacznę od końca, ponieważ po roku pracy nie dość, żeśmy się doczekały wernisażu, to martwe natury w wykonaniu uczestniczek sekcji plastycznej pod „okiem” Piotra Koleckiego wg mnie są bez przechwałek udane i, jak to sam maestro podsumował, widać indywidualne style. Wiadomo na pierwszy rzut oka, które czyje. Widać też i wielki wkład pracy, staranie, a momentami i lekką, wprawną (na miarę seniorek) rękę. Trudno o jakieś ochy i achy w zachwycie, ale są nieporównywalnie lepsze z tymi, np. 10 lat temu. Nie ma co – zrobiłyśmy postępy, że nie powiem milowy krok do przodu. Wielka to satysfakcja i radość. Gratuluję każdej z osobna, bo przecież i po to się maluje, żeby się podobało. Wspólnie spędzony czas nie poszedł na marne.

Od lewej stoją: Ania Radzik, Monika Korzeniowska, siedzi Zosia Skół, Danusia Wyrobek, Małgosia Kaznowska, 
Piotr Kolecki, Marysia Ceklarz, Ania Matuszewska, Józia Worwa.  

Gorsza sprawa z „zatrzymanymi w czasie”, choć była to kontynuacja zeszłorocznej wystawy i tematycznie z nią związana, to dyskusyjny temat. Portrety – takie było zamierzenie – portrety zacnych i zasłużonych dla naszego miasta ludzi, którzy związali się z Rabką i swoją wiedzą przysłużyli się do rozkwitu, rozsławienia w różnych dziedzinach życia Rabki. Różnie nimi los pokierował. Przybyli z powodów zdrowotnych, z dzieckiem na leczenie prewentoryjne, za niektórych biskup zadecydował i znaleźli się na parafii, niektórzy będąc na zwyczajnym wypoczynku uzdrowiskowym zakochali się w otaczających nas wzgórzach, jeszcze inni po krótkim stażu lekarskim znaleźli tu swoich partnerów życiowych i zostali. Najważniejsze jest to, że byli wśród nas, tu żyli, pracowali i zostawili spuściznę po sobie temu miastu. No i jak teraz namalować, czy narysować takiego delikwenta, żeby był ekstra i podobny do siebie ? Utrudnieniem była też i świadomość, że większość z nas znała osobiście te osoby, choć niektórych tylko z rycin malarzy, ale to nie umniejszało stresu. Wiedza anatomiczna, którą mamy, ogranicza się do kilku elementów - wiadomo, że każdy miał, oczy, nos, usta, brodę czoło i czasem uszy (które dzięki Bogu niektórym włosy zasłaniają). Bryła twarzy jest niby zamknięta w schemacie, a jednak wydobyć ją było niesamowitą trudnością. Chwała temu, który wynalazł gumę do mazania, bo bez niej nie wyobrażam sobie pracy nad portretami. Piać z zachwytu nie mam zamiaru, bo i po co, choć efekt końcowy okazał się nie najgorszy. Uff… Ostatni raz w życiu i amen. 

Najlepszy dla mnie jest rysunek Moniki Krzemińskiej, która uchwyciła ducha dr Żebraka. Doktor był ciepłym, uroczym, serdecznym facetem. Dowcipnym ze wszech miar – pomijam jego cudowną fachowość jako lekarza, ale jako człowiek mógłby służyć za wzorzec męskich cnót. Monice się udało ująć to na szkicu. Wszystkim gratuluję, bo właściwie pokonałyśmy same siebie, ten cholerny strach i tę przepastną niewiedzę. Brawo dziewczyny!
Uroczystości splendoru nadał występ naszej grupy kabaretowej „Babskie pogaduchy”, którą prowadzi i pisze teksty, i robi scenografię, i dekorację, i aranżuje, i ustala kostiumy, i … no właśnie, i wszystko Ania Rodzik. To też mozolna praca i poświęcony czas na próby, śpiewy, zgranie, ruch sceniczny i całą ilość detali, żeby oddać to, co reżyser ma w głowie. Było wesoło, na czasie i podobało się wielce. BRAWO! Dziękujemy !
Nie obeszło się bez smakołyków upieczonych przez nasze koleżanki – ale już do tej rozpusty też żeśmy się przyzwyczaiły i za to WIELKIE DZIĘKI!

tekst 
Małgorzata Kaznowska
:::w GALERII  zdjęcia: Małgorzaty Kaznowskiej i Jana Cieplińskiego 

Almanach pamięci służy utrwaleniu pamięci o nieżyjących osobach zasłużonych dla Rabki-Zdroju w okresie powojennym, którym poświęcono projekt „Zatrzymani w czasie „ realizowany w roku 2021/ 2022 przez Rabczański Uniwersytet Trzeciego Wieku w ramach gminnego konkursu w zakresie kultury. 
Głównym celem projektu było przypomnienie i udokumentowanie życia i działalności dziesięciu wybranych postaci, które naszym zdaniem, zasługują na szczególnie wdzięczną pamięć mieszkańców Gminy. Sekcja plastyczna wykonała portrety: Jana Fudali, Juliana Kawalca, Jerzego Koleckiego, Mieczysława Malińskiego, Eugeniusza Romera, Jana Rudnika, Juliana Staniewskiego, Ireny Szuby, Antoniny Zachary-Wnękowej i Jerzego Żebraka. Zdobią one siedzibę RUTW i będą zaprezentowane na okazjonalnej wystawie wieńczącej projekt. 
„Almanach pamięci” zawiera noty biograficzne wspomnianych osób, zamieszczone w porządku alfabetycznym.
Jan Fudala (1951 – 2008 )
Znany też jako Jasiek z Gorców. Pochodził z Olszówki. Wszechstronnie uzdolniony pedagog, aktor, poeta, satyryk, malarz, badacz dziejów i kultury Gorców i Podhala. Założył i prowadził zespoły regionalne kultywujące kulturę góralską. Był współtwórcą grupy poetyckiej „Juhasi”, której ambicją było pisanie gwarą góralską.
Wieloletni dyrektor Muzeum im. Wł. Orkana w Rabce-Zdroju. Założył również własne muzeum „Pod trzema Madonnami” poświęcone kulturze zagórzańskiej i wołoskiej. Obecnie jest to interesujące Muzeum Górali i Zbójników z siedzibą przy ulicy Sądeckiej. Obiekt jest chętnie odwiedzany zarówno przez mieszkańców, jak i turystów oraz szkolne wycieczki.
W uznaniu zasług dla krzewienia wiedzy i kultury naszego regionu Jan Fudala został odznaczony medalem „Zasłużony dla kultury Gloria Artis”.

Julian Kawalec (1916 – 2014 )
Wybitny pisarz, publicysta, poeta. Urodził się w rodzinie chłopskiej we Wrzawach pod Tarnobrzegiem. Miłość i uwielbienie dla ludzi, przyrody, tradycji rodzinnej stale przebijała się w Jego twórczości. Oprócz wielu artykułów zamieszczanych w prasie krakowskiej i tomików poezji, Julian Kawalec napisał 22 powieści tłumaczone na 25 języków.
Mieszkał na stałe w Krakowie, ale ostatnie trzy dekady życia spędził głównie w Rabce, gdzie podczas wędrówek ukochanym Czerwonym Szlakiem na Turbacz ( taki jest ty z Gorcami związanej ) powstała znacząca ilość pomysłów i projektów utworów literackich dojrzałego okresu twórczości. Laureat wielu prestiżowych nagród, uhonorowany wysokimi tytułami i odznaczeniami państwowymi. W 2008 r. otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Rabki-Zdroju. Od 2016 r. (stulecie urodzin Pisarza) dla upamiętnienia Piewcy Gorców Rabczański Uniwersytet rokrocznie organizuje rajd „Czerwonym Szlakiem na Turbacz im. J. Kawalca”. Na wniosek Uniwersytetu Jego Imieniem nazwana została jedna z alejek w Parku Zdrojowym – prowadząca w kierunku domu pisarza.


Jerzy Kolecki (1925 – 2018)
Urodził się we Wróblowicach, zmarł w Rabce-Zdroju, z którą związał się na całe dorosłe życie. Żołnierz AK, nauczyciel, malarz, scenograf, aktor i dyrektor Teatru Lalek Rabcio w latach 1961 – 1977, twórca herbu Rabki-Zdroju.
Po ukończeniu Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie od 1953 r. zamieszkał w Rabce. Jako scenograf pozostawił swoje prace we wszystkich istniejących w latach 1960 – 1975 teatrach lalek w Polsce. Jego plakaty do wystawianych sztuk były eksponowane i nagradzane w wielu krajach. Teatr Rabcio pod Jego dyrekcją święcił tryumfy na konkursach i uznawany był za jeden z najlepszych teatrów lalkowych w Polsce i nie tylko. 
Jerzy Kolecki był artystą wszechstronnie utalentowanym, jego rysunki i obrazy, zwłaszcza cykl „Anioły”, budzą powszechny zachwyt i uznanie. Odznaczony licznymi medalami i nagrodami państwowymi. W 2008 r. w uznaniu dla dorobku artystycznego i zasług w rozsławianiu naszego miasta otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Rabki-Zdroju.

Mieczysław Maliński (1923 – 2017)
Duchowny katolicki, doktor nauk teologicznych, wykładowca, pisarz, publicysta.
Po uzyskaniu święceń kapłańskich przez 11 lat pracował w Rabce-Zdroju jako wikary przy kościele p.w. Marii Magdaleny i rektor kaplicy p.w. św. Teresy od Dzieciatka Jezus. Był również cenionym nauczycielem religii.. Po przeprowadzce do Krakowa został duszpasterzem krakowskich studentów przyciągającym na swoje słynne kazania (podobnie jak w Rabce) tłumy wiernych.
Znakomity kaznodzieja kierował się zasadą: „żeby mówić dobrze, nie wystarczy mówić krótko, trzeba jeszcze „mieć coś do powiedzenia”. Skłaniał do refleksji i uczył myślenia także jako autor tekstów religijnych, szkiców teologicznych, filozoficznych, historycznych, dziesiątków książek tłumaczonych na wiele języków. 
Wspominany jest do dzisiaj przez wiernych w Rabce-Zdroju jako duszpasterz nietuzinkowy, autor wielu dobrych i mądrych słów wyrażanych krótko, które zapadały w serca i pobudzały umysły.

Eugeniusz Romer (1871 – 1954)
Ojciec polskiej kartografii, wybitny uczony, geograf, pedagog i dyplomata. Jest patronem I LO w Rabce-Zdroju. Głównym obszarem zainteresowań i osiągnięć naukowych E. Romera była kartografia. 
W 1899 r. ukończył gimnazjum klasyczne w Nowym Sączu i rozpoczął studia na UJ najpierw w zakresie historii, potem geografii. W 1984 r. obronił doktorat z filozofii na Uniwersytecie Lwowskim. W 1911 r. uzyskał tytuł profesora zwyczajnego, a dodatkowe studnia odbył w Wiedniu, potem w Berlinie. 
W 1908 r. wydał pierwszy podręcznik dla szkół oraz Mały Atlas Geograficzny – dzieło nowatorskie i oryginalne, które stało się rewelacją w dziedzinie kartografii. Setki artykułów , publikacji naukowych i kolejne atlasy zapewniły Mu światową sławę. Geograficzno- Statystyczny atlas Polski opracowany pod koniec I wojny światowej odegrał wielką rolę w późniejszych pertraktacjach pokojowych i ustalaniu zachodnich granic Polski w Traktacie Wersalskim.
Po II wojnie światowej osiadł w Krakowie obejmując katedrę geografii na UJ. W tym okresie, oprócz wielu prac naukowych, pod Jego kierunkiem ukazało się wiele atlasów szkolnych i pomocy do nauki geografii, a pośmiertnie wydano wielkie dzieło Profesora : Atlas Geograficzny Świata. 


Jan Rudnik (1922 – 1986)
W 1951 r. uzyskuje dyplom lekarza i podejmuje pracę w Zakładzie Radiologii Pediatrycznej AM w Warszawie. Choroba (gruźlica) zmusza J. Rudnika do zamieszkania w Zakopanem. W 1953 r. rozpoczyna pracę jako asystent , potem ordynator, a od 1966 r. do końca życia dyrektor ówczesnego Dziecięcego Ośrodka Chorób Płuc w Rabce przekształconego w obecny Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc im. Ireny i Jana Rudników.
Dorobek zawodowy, naukowy, społeczny Jana Rudnika jest tematem niejednej książki. Autor ponad 200 prac naukowych, współautor wielu podręczników fachowych był wielokrotnie nagradzany odznaczany w Polsce i za granicą. 
Organizator i uczestnik bardzo wielu konferencji naukowych, organizacji i towarzystw medycznych polskich i światowych. Był nie tylko lekarzem, naukowcem i społecznikiem, ale również twórcą menadżerem ośrodka naukowego na poziomie uniwersyteckim o światowej renomie.
W testamencie Profesor przekazał dorobek życia na rzecz swojego „dziecka” – Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Rabce. 
W 1998 r. ulicę obok Instytutu przemianowano na prof. Jana Rudnika, a w 2020 r. na skwerze im. J. Rudnika w Parku Zdrojowym stanęło Jego popiersie wraz z tablicą informującą o dorobku i zasługach wielkiego rabczanina.


Julian Staniewski (1932 – 2020)
Rabczanin, przewodnik beskidzki, społecznik, krzewiciel gwary i kultury góralskiej. Debiutował jako poeta w wieku dojrzałym. 
Miłośnik gór był autorem wielu zbiorów wierszy i opowiadań poświęconych refleksji nad życiem i pełnych podziwu dla gorczańskiej przyrody. Człowiek otwarty, ciepły, życzliwy ludziom. W swojej twórczości starał się przekazać własne przemyślenia nad sensem ludzkiego życia. 
Laureat wielu nagród i wyróżnień w konkursach literackich rangi ogólnopolskiej. Współtwórca oddziału Klubu Literackiego „Trawers” w Zakopanem, honorowy patron Konkursu Poetyckiego im. Antoniny Zachary-Wnękowej. Miał okazję słyszeć swoje wiersze recytowane na tych konkursach.
Julian Staniewski receptę na szczęście i radość życia do późnego wieku odnalazł na górskich szlakach i takie wzorce przekazywał w swoich utworach. Był odznaczony medalem „Zasłużony dla kultury polskiej”.

Irena Szuba (1944 – 2019)
Absolwentka studiów muzycznych obdarzona doskonałym słuchem, umiejętnością gry na instrumentach i talentem pedagogicznym zaszczepiła pokoleniom swoich wychowanków miłość do muzyki i śpiewu. Życie zawodowe poświęciła pracy w rabczańskim Studium Pedagogicznym, a społecznie prowadziła chóry, najpierw przez wiele lat świetny chór przy kościele p.w. Marii Magdaleny, a w listopadzie 2009 r. założyła działający do dziś przy Rabczańskim Uniwersytecie Trzeciego Wieku Chór Cantabile.
Muzyka była Jej pasją, Jej życiem . Pracując „pro publiko bono” poświęcała setki godzin w skali roku na przygotowanie repertuaru, próby i koncerty. Jej gościnny dom zawsze był otwarty dla spotkań muzycznych. Ze względu na zły stan zdrowia w 2015 r. przekazała batutę obecnej dyrygentce Cantabile – Pani Zofii Zborek .
Utworzony przez Irenę Szubę chór posiada bardzo bogaty repertuar, reprezentuje wysoki poziom artystyczny, w dużej mierze bazując na utworach przez Nią opracowanych. Jest wizytówką i narzędziem promocji Rabki-Zdroju oraz Rabczańskiego UTW .

Antonina Zachara-Wnękowa (1894 – 1984)
Urodziła się w Olszówce jako jedno z ośmiorga dzieci Anny i Wojciecha Zacharów. Dzięki bogatemu zamążpójściu siostry, Antonina miała dostatnie dzieciństwo i otrzymała gruntowne wykształcenie. W okresie I Wojny Światowej dzieliła ciężki los zesłańców na Litwie, Ukrainie i na Kaukazie. 
Mimo tragicznych doświadczeń wojny, śmierci maleńkiego syna i nadszarpniętego tułaczką oraz niedostatkiem zdrowia – Antonina pisze .
Wydano kilka zbiorów Jej poezji, m.in. „Wiersze spod Gorców oraz „Baśnie spod Gorców”, a w roku 2011 ukazała się powieść autobiograficzna „Jak żyć , żeby nie umrzeć … „. Poznajemy w niej kobietę, która mimo tragicznych okoliczności, w jakich przyszło Jej żyć, była przepełniona miłością do ludzi, przyrody, Gorców.
W 1976 r. Antonina Zachara-Wnękowa została Honorowym Członkiem Związku Podhalan . Od 1985 r. organizowany jest w Rabce-Zdroju konkurs poetycki Jej imienia, a w Parku Zdrojowym stoi ławeczka z Jej figurą. 

Jerzy Żebrak (1933 – 2016)
Urodził się we wsi Tczyca w powiecie miechowskim. Jako świeżo upieczony lekarz w 1958 r. przyjechał do Rabki, z którą związał się na całe życie. W 1962 r. uzyskał specjalizację z pediatrii, w 1965 r. z pneumonologii dziecięcej a w 1968 r. doktora nauk medycznych.
Był jednym z pionierów leczenia mukowiscydozy i ordynatorem tego oddziału w Instytucie Gruźlicy i Chorób Płuc w Rabce. Autor setek publikacji naukowych oraz współautor podręczników medycznych, niekwestionowany autorytet medyczny, zasłynął też z „lekkiego” pióra. Lekarz – literat napisał dziesiątki znakomitych, pełnych humoru, okraszonych ciętą krytyką felietonów na aktualne tematy z życia społecznego i politycznego . Publikowane były w Dzienniku Polskim, Wiadomościach Rabczańskich oraz Wieściach Rabczańskich. Wydał dwie książki „pozanaukowe”: "Wspomnienia z czasów przeszłych i zaprzeszłych” oraz „Zadziwienia”. Pracę nad trzecią – przerwała śmierć. 
Wszechstronnie uzdolniony, pracowity, lubiany, otoczony powszechnym szacunkiem otrzymał wiele odznaczeń i tytułów w tym Honorowego Obywatela Rabki-Zdroju. Nagrodą, którą cenił najbardziej, był Order Kawalera Uśmiechu .

opracowała Beata Śliwińska

:::Informacje w sprawie ochrony danych osób fizycznych